Tại Gran Caffè Gambrinus – quán cafe trứ danh với 160 năm tuổi đời tại thành phố Naples (Italy) – bạn sẽ luôn luôn tìm thấy một bình cafe lớn với vẻ ngoài cổ kính nằm yên vị ở góc bàn. Nó được dành cho một mục đích vô cùng đơn giản mà ấm lòng người, đồng thời cũng là nét văn hóa cực kỳ đặc trưng của nhiều quán cafe tại nước Ý.
Chiếc bình lớn kể trên không đựng cafe hay bất kỳ loại đồ uống nào khác, mà được dùng để đựng tiền hoặc hóa đơn thanh toán từ các khách hàng đặc biệt – những người sẵn sàng tham gia và trở thành một phần của văn hóa “caffè sospeso” lâu đời tại Naples.
Caffè sospeso là gì?
Caffè sospeso (hay “suspended coffee” trong tiếng Anh – tạm dịch: “cafe treo”) là một truyền thống bắt nguồn từ những quán cafe phổ thông dành cho người lao động ở thành phố Naples (Italy), diễn ra vào cuối thập niên 1800, dần lan tỏa mạnh mẽ trong giai đoạn Thế Chiến II.
Khi đó, sẽ có những người khách hào phóng sẵn sàng order một “sospeso” – trả tiền 2 cốc nhưng vẫn chỉ uống 1 cốc của mình. Cốc cafe còn lại sẽ được tạm “treo”, và quán sẽ để dành phục vụ miễn phí cho bất kỳ ai chủ động hỏi khi có nhu cầu dùng cafe.
“Văn hóa này đã được giới thiệu và truyền lại bởi thế hệ ông cha tôi. Tuy nhiên, đôi khi bạn cũng có thể đọc được những lời kể khác về nguồn gốc xuất xứ của caffè sospeso. Chẳng hạn, một phiên bản cho rằng đây vốn là thói quen của tầng lớp thượng lưu ngày trước, khi họ vừa cá cược thành công một cuộc đua ngựa hoặc mới cưa cẩm được cô nàng xinh đẹp nào đó, và quyết định ăn mừng bằng cách trả tiền cafe một cách hào phóng,” chia sẻ bởi Sergio Arturo, một trong những quản lý tại Gran Caffè Gambrinus.
Gambrinus nổi tiếng với chất lượng Espresso đậm đà thơm ngọt, là thành quả làm ra từ giống hạt cà phê nhập từ Nicaragua. Cách phục vụ và trang trí cafe ở đây cũng khác biệt: Họ dùng thìa để phết cafe lên xung quanh miệng cốc như một thói quen đặc trưng của thương hiệu, ngoài ra cũng để giúp khách làm quen với độ nóng và hương vị, tránh bất cẩn gây bỏng.
Theo Arturo, rất nhiều người dân tại Naples vẫn thường xuyên để lại tiền cho caffè sospeso, thậm chí có những khách sộp như Chủ tịch Thành phố Naples ghé thăm và trả tận 50 EUR, vượt nhiều so với giá trị 2 cốc thông thường.
Bước “tiến hóa” bất ngờ của caffè sospeso trong thời kỳ Covid
Người dân Naples không hề giàu có để mà lạc quan trước tác động tiêu cực của Covid-19 lên kinh tế toàn cầu. Tuy vậy, bất chấp ảnh hưởng của đại dịch lên thu nhập chung, văn hóa caffè sospeso lại nở rộ hơn bao giờ hết, ngày một lan tỏa ở những quán cafe khác. Thậm chí, nhiều thương hiệu còn tập hợp lại, thành lập Suspended Coffee Network, tự tạo ra cả ngày lễ riêng của họ (10/12).
“Caffè sospeso là hiện thân cho tinh thần đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau ở Naples, nhất là với những ai còn thiếu thốn điều kiện mà chưa dám chi trả cho một tách cafe, như người nhập cư hoặc vô gia cư trên phố,” trích lời Pino De Stasio, quản lý Bar 7Bello – một quán cafe ở trung tâm Naples đã có truyền thống phục vụ caffè sospeso từ tận năm 1969.
“Đó là một nghĩa cử cao đẹp mà người dân Naples luôn tự hào.” – bình luận bởi Anna Gas, chủ sở hữu Bar Nilo – một tụ điểm nổi tiếng tương tự về caffè sospeso.
Chưa hết, caffè sospeso còn trở thành một nét trào lưu rộng lớn hơn, bao hàm cả nhiều hình thức đồ ăn/uống khác, nhất là ở giai đoạn Covid bùng phát đầu năm 2020 khiến mọi người trở tay không kịp.
Cụ thể, khi luật giãn cách xã hội được ban hành, những suất “đồ ăn treo” như mỳ, pizza, bánh kẹo đã dần được phục vụ tương tự như caffè sospeso, ưu tiên dành cho đội ngũ y bác sỹ trực chiến và cả bệnh nhân Covid.
Sau đó, khái niệm “giỏ treo” tiếp tục xuất hiện, là cách những cư dân gặp khó khăn sẽ nhận được thêm sự giúp đỡ khi đối phó với đại dịch. Họ sẽ treo một chiếc giỏ trước cửa nhà làm dấu hiệu để mọi người đi ngang qua đều hiểu. Ai có lòng sẽ để đồ vào giỏ này, có thể là bất cứ thứ gì, cho đi một cách vô điều kiện.
Cứ như vậy, liên tục có thêm những sáng kiến “sospeso” tương tự được tạo ra để lan tỏa sự giúp đỡ:
- Feltrinelli – chuỗi cửa hàng sách lớn hàng đầu Italy – khuyến khích khách hàng trả thêm một phần để hỗ trợ những ai không đủ dư dả khi mua sách mới.
- Da Concettina ai Tre Santi – thương hiệu nhà hàng Italy nổi đình đám về pizza – cũng có chương trình “pizza sospeso” của riêng mình. Trong giai đoạn giãn cách đầu dịch, họ đã trao tặng 6000 bánh pizza cho người nghèo, và hiện vẫn luôn sẵn sàng hỗ trợ khi gặp ai đó có nhu cầu.
ĐỌC THÊM:
- 7 khác biệt của Gen Z khi chi tiêu & bài học marketing quán cafe cho Gen Z
- Specialty Coffee là gì: Khái niệm, lịch sử và ý nghĩa
Thế giới hiện nay chưa đủ khả năng kiểm soát chặt chẽ Covid-19 trong tầm tay, vì vậy, người dân Naples lại càng có lý do để tiếp tục phát huy truyền thống caffè sospeso của mình. Chỉ một hành động đơn giản của người này cũng có thể trở thành món quà vô giá với người khác, đó đã, đang và sẽ là tư tưởng cao đẹp được truyền lại cho mọi thế hệ tại Naples.