Nhiều người đã không còn xa lạ với thông tin McDonald’s ngành fast food thực chất cũng là “tay to” kinh doanh bất động sản. Thậm chí, lĩnh vực BĐS mới là chiến lược mỏ vàng để họ khai thác từ những khu vực mở chi nhánh của mình.
Bất ngờ thay, Starbucks cũng là một ví dụ tương tự: Không chỉ kinh doanh cafe, họ còn hoạt động như một ngân hàng không chính thức, với rất nhiều kế hoạch tài chính khôn khéo và thông minh mà ít người nhận ra.
Bối cảnh phát triển của Starbucks
Năm 1971, Starbucks được thành lập bởi Jerry Baldwin, Zev Siegl, Gordon Bowker, với Alfred Peet làm cố vấn kinh doanh.
Ban đầu, họ chỉ tập trung bán nguyên liệu hạt cà phê như một nhà buôn. Phải tới khi Howard Schultz tham gia đội ngũ lãnh đạo, ông mới nảy ra ý tưởng về cửa hàng pha chế và phục vụ đồ uống tại chỗ. Tuy nhiên, sáng kiến này lại vấp phải sự hưởng ứng lạnh nhạt bởi 3 founder gốc.
Mãi tới năm 1985, Howard quyết định ra một cú đòn “phủ đầu”: Kêu gọi nhiều nhà đầu tư hợp tác mua đứt lại thương hiệu Starbucks, từ đó hiện thực hóa kế hoạch và tầm nhìn đúng đắn của mình, dẫn đến vị thế khổng lồ của Starbucks như hiện nay.
Chỉ vài năm sau khi mua lại Starbucks, Howard đã đưa công ty phát triển lên tới 140 cơ sở, tăng tốc như vũ bão khi x3 tổng số chi nhánh vào năm 1994. Tới năm 1996, Starbucks chính thức mở cửa hàng thứ 1000, đồng thời đưa tên tuổi vang xa vượt biên giới Mỹ sang đất Nhật Bản.
Năm 2000, thành tích của Starbucks vẫn chưa có dấu hiệu giảm sút, chạm mức gần 3000 cửa hàng. Trong giai đoạn từ 2000-2007, trung bình họ mở thêm 1.500 chi nhánh/năm.
Năm 2008 đánh dấu một cú vấp khá lớn cho giá trị thương hiệu của Starbucks – nguyên nhân đến từ việc thờ ơ phát triển chất lượng sản phẩm và trải nghiệm khách hàng. Dù vậy, Howard Schultz đã kịp sửa sai và vực dậy khỏi thất bại này, đưa Starbucks trở lại đỉnh vinh quang vốn có cho tới tận hôm nay.
Tầm nhìn & công nghệ của Starbucks thời 4.0
Một trong những bước ngoặt lớn nhất của Starbucks là quyết định tập trung xây dựng nền tảng công nghệ, giới thiệu hệ thống thẻ thành viên. Sau này, họ đã thành công ra mắt ứng dụng riêng của mình, tích hợp nhiều chức năng số hóa, đồng bộ dữ liệu từ thẻ thành viên của khách.
Ngoài việc lưu trữ thông tin, thành viên Starbucks còn có thể tích điểm theo lần mua hàng (để nhận ưu đãi về sau) và nạp thẳng tiền vào tài khoản để thanh toán trong hệ sinh thái sản phẩm Starbucks.
Đối với thế hệ 9x trở về sau, khái niệm ví điện tử hay app tích điểm riêng của thương hiệu vốn đã quá đỗi quen thuộc và phổ biến. Tuy nhiên, Starbucks đã thành công khi tiên phong phát triển mô hình này từ rất sớm. Cộng thêm uy tín và tầm vóc thương hiệu, rất nhiều khách hàng đã không ngần ngại “gửi tiền” thẳng vào app Starbucks để dùng dần như một thói quen lâu dài.
Điểm giống nhau giữa Starbucks và ngân hàng
Số liệu từ năm 2016 cho thấy khách hàng của Starbucks khi đó đã nạp tổng cộng 1,2 tỷ USD vào hệ thống app thành viên.
Nếu bạn chưa hình dung được con số đó to cỡ nào, sau đây là một phép so sánh tương quan: Có tới gần 4000 ngân hàng tại Mỹ sở hữu tổng tài sản dưới 1 tỷ USD. Trong khi đó, Starbucks là một thương hiệu cafe, chỉ ra mắt app thanh toán thôi cũng được tin tưởng “gửi” một khoản tiền đồ sộ ăn đứt nhiều ngân hàng.
Từ phía khách hàng, họ đơn thuần nghĩ rằng “cứ nạp tiền vào sẵn trong app, mất làm sao được, thể nào cũng đến lúc dùng mua cafe”. Thế nhưng, thứ họ không nhận ra là Starbucks đang được cấp cho vay tạm thời một khoản tiền lên tới 1,2 tỷ USD để sử dụng với 0% lãi suất!
Ít nhất, khi gửi tiền mặc định vào ngân hàng thông thường, bạn vẫn nghiễm nhiên được hưởng lãi suất theo năm, và con số đó hầu như không bao giờ xuống mức 0%. Về phần Starbucks, họ thoải mái dùng cả tỷ USD “vay trước” đó vào các mục đích khác.
Chưa hết, theo thống kê sơ bộ, có khoảng 10% số tiền nạp của khách hàng sẽ không được tiêu – có thể do họ quên, hoặc không có ý định uống cafe tiếp và bỏ đó. Ghi nhận từ báo cáo tài chính của Starbucks cho thấy họ “đút túi” theo cách này với số tiền 125 triệu USD, 155,9 triệu USD và 104,6 triệu USD lần lượt vào năm 2019, 2018 và 2017.
Ủa, vậy sao khách hàng không rút tiền ra khỏi app cho đỡ phí, khỏi lo mất tiền oan?
Về bản chất, Starbucks không phải một ngân hàng thực sự trên giấy tờ. Vì thế, họ có quyền đặt ra quy định để khách chỉ có thể dùng số dư trên app vào thanh toán mua hàng, chứ không cho phép đổi ngược lại ra tiền mặt trực tiếp.
Điểm khác nhau giữa Starbucks và ngân hàng
Khi làm việc với ngân hàng, khách giao dịch có thể rút tiền khỏi tài khoản tùy ý. Do vậy, ngân hàng cần luôn luôn chuẩn bị một khoản dự phòng trong trường hợp xuất hiện yêu cầu rút tiền đột xuất của nhiều khách.
Mặt khác, Starbucks không cần khắt khe trong khâu dự trù đó, nhờ vào thực tế rằng họ vẫn đang là một thương hiệu bán cafe, không phải ngân hàng chính chuyên.
Cứ cho là vậy đi, nhưng chẳng lẽ tất cả khách hàng của Starbucks đều OK với việc không thể rút tiền ngược ra hay sao? Nhỡ có người xác định cai cafe nhưng vẫn thừa nhiều tiền trong tài khoản Starbucks chưa kịp tiêu?
Thực ra, tiền nạp vào tài khoản Starbucks có thể được dùng để đổi sang rất nhiều sản phẩm khác ngoài cafe – VD: Điểm ưu đãi, mã giảm giá, thẻ quà tặng, quà lưu niệm…
Ở những thị trường chủ lực, người người nhà nhà đều mua cafe của Starbucks. Kể cả khi thừa tiền trong app Starbucks mà không có ý định tiếp tục uống cafe, họ chỉ cần quy ra mã điểm thưởng hoặc các hình thức tương tự. Từ đó, bạn bè và người thân khác đều có thể dùng chúng để mua hàng trong hệ sinh thái Starbucks.
Với độ phủ chi nhánh khổng lồ của Starbucks, điểm quy đổi này được nhiều người coi như một đơn vị thanh toán phổ biến mới. Vậy nên chẳng ai nghĩ nhiều về việc tiền nạp app Starbucks của mình sẽ trở nên vô ích hoặc bị “cướp trắng” cả (trừ việc tự bản thân họ lỡ quên đi số tiền đó mà thôi).
Năm 2020, lãnh đạo từ các tập đoàn tài chính lớn hàng đầu Hàn Quốc đã nhận định Starbucks – ngoài kinh doanh dịch vụ cafe – còn hoạt động khá giống một “ngân hàng không chính thức”. Nhiều chuyên gia khác cũng dự đoán Starbucks sẽ còn mở rộng tầm ảnh hưởng của mình xa hơn trong lĩnh vực quản lý công nghệ tài chính vào những năm tới.